„Našoj djeci govorite o tome šta se dogodilo, neka znaju. Govorite im o našoj zemlji, o našoj čistoj vjeri, o našem časnom narodu. Nemojte dozvoliti da na te važne stvari pada zaborav ili prašina. Govorite im o ljepotama Bosne i časnoj borbi našeg naroda. Govorite im to da treba da se ponose što pripadaju narodu koji je stavljen na najveće kušnje i koji još nije pokleknuo. Govorite im o tome s ponosom.”
Jedan od osnovnih elemenata države je vojska. Država je ta koja kontroliše i organizuje vojnu silu. Pored toga, država održava i razvija vojni kapacitet i spremnost vojnih snaga s ciljem osiguranja suvereniteta, teritorijalne cjelovitosti, političke nezavisnosti i međunarodnog subjektiviteta.
Naša vojska je uvijek bila posebna bez obzira da li smo bili pod stranom Silom ili nezavisni. Isticali smo se po svojoj borbenosti, junaštvu, hrabrosti i odanosti.
Tako je bilo i prilikom formiranja Armije Republike Bosne i Hercegovine, junaštvo i herojstvo je bilo ključ uspjeha.
ARMIJA REPUBLIKE BOSNE I HERCEGOVINE
Osnovni cilj dugo planiranog i pripremanog rata i agresije 1992-1995 bilo je uništenje Bosne i Hercegovine i kao društva, i kao države, te biološko uništenje Bošnjaka i brisanje svih tragova njihove specifične kulture i tradicije.
U pripreme, planiranje i izvođenje agresije 1992-1995, bile su uključene vojne i paravojne snage Srbije i Crne Gore, a u propagandnu, finansijsku i diplomatsku podršku provođenju agresije kompletne civilne strukture tih država i moćan diplomatski aparat u svijetu naslijeđen i preuzet od bivše SFRJ.
Agresija na Bosnu i Hercegovinu je planirana u vidu vojnih planova “Bedem”, “Ram I”, “Ram II”, radi zaokruživanja granica redukovane Jugoslavije.
U različitim etapama agresije na Bosnu i Hercegovinu, pored paravojnih snaga učestvovalo je prosječno oko 80.000 vojnika iz Srbije i Crne Gore, uz redovnu logističku i drugu potporu iz tih zemalja.
Uz proglašenje neposredne ratne opasnosti na teritoriji Bosne i Hercegovine, nakon kojeg je uslijedilo proglašenje Republike Bosne i Hercegovine, 8. aprila 1992. godine, oformljen je štab Teritorijalne odbrane BiH.
Dan poslije, odlukom Predsjedništva RBiH svim naoružanim sastavima i pojedincima, osim pripadnika JNA i MUP-a, naređeno je da se potčine jedinstvenoj komandi. Iako je zvanično 23. juna 1992. godine, TO RBiH preimenovana u Armiju RBiH, kao zvaničan datum osnivanja Armije RBiH uzima se 15. april 1992. godine te se taj datum i obilježava kao dan formiranja.
Za prvog komandanta, odnosno za načelnika Glavnog štaba Armije RBiH je izabran general Sefer Halilović, koji će tu funkciju obavljati do 1993. godine. Za njegove zamjenike imenovani su Jovan Divjak i Stjepan Šiber. Sjedište Glavnog štaba (GŠ) Armije RBiH je bilo u Sarajevu i predstavljao je najviši organ u komandnom lancu. Odlukom Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine od 18. augusta 1992. godine, cjelokupna teritorija Republike BiH trebala je biti podijeljena na zone odgovornosti pet korpusa u formiranju, a koji bi bili potčinjeni Štabu Vrhovne komande ARBiH.
Ovih pet korpusa su djelovali tokom čitavog rata s tim da je naknadno osnovan 6. korpus, koji je kratko egzistirao i 7. korpus koji je uz 5 prvoosnovanih korpusa činio Armiju RBiH na kraju rata. 20 Naziv Sjedište Napomene
I korpus Sarajevo Formiran 1. septembra 1992. sa zadatkom odbrane opkoljenog Sarajeva
II korpus Tuzla -Formiran 29. septembra 1992. sa zonom odgovornosti koja je obuhvatala Tuzla Tuzlansku regiju i regiju Istočne Bosne, korpus je učestvovao u operaciji Vozuća 95.
III korpus Zenica -Formiran 1. decembra 1992. sa sjedištem Zenica u Zenici, odigrao je značajnu ulogu u Bošnjačko – hrvatskom sukobu
IV korpus Mostar -Korpus osnovan 17. novembra 1992. Mostar godine, odigrao značajnu ulogu u odbrani Mostara.
V korpus Bihać -Osnovan 21. oktobra 1992. sa sjedištem u Bihaću. Zona odgovornosti u Bosanskoj Krajini. Korpus je sudjelovao u operacijama Oluja, Maestral i Sana ‘95
VI korpus Konjic-Formiran 9. juna 1993. godine, a Konjic rasformiran u februaru 1994. Jedinice su pripojene 7. i 4. korpusu
VII korpus Travnik – Korpus formiran u aprilu 1994. godine, a Travnik sudjelovao je u operacijama oslobođenja Vlašića, Kupresa i Donjeg Vakufa.
I u ovim, najtežim uslovima koje poznaje vojna teorija i vojna doktrina, Armija je izborila niz značajnih vojnih i vojno-političkih rezultata, od kojih ističemo samo one najznačajnije:
- Zaustavljena je agresija na Bosnu i Hercegovinu, te odbranjeno stanovništvo i strategijski, privredno, infrastrukturno značajniji dio Bosne i Hercegovine.
- Od srpskog agresora oslobođeno je u 1994. i 1995. oko 5400 kvadratnih kilometara teritorije.
- Preuzeta je strategijska inicijativa, koja je rezultirala i političkim uspjehom – priznavanjem cjelovitosti Bosne i Hercegovine. U sadašnjim uslovima, s obzirom na odnos snaga, stepen naoružanosti i opremljenosti, te stepen demografskog potencijala naše zemlje i agresora, ovakav rezultat je iznad očekivanja, a može se objasniti boljom organizovanošću Armije RBiH u cjelini i većom motiviranošću i boljim borbenim moralom naših vojnika i starješina.
ČETVRTI KORPUS ARMIJE REPUBLIKE BOSNE I HERCEGOVINE
Četvrti korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine osnovan je 17. novembra 1992. godine sa sjedištem u Mostaru. Korpus je objedinio jedinice Teritorijalne odbrane Bosne i Hercegovine kao i neke dobrovoljne jedinice koje su do njegovog osnivanja djelovale na širem području doline rijeke Neretve. Od formiranja, novembra 1992. godine, pa do novembra 1993. godine komandant korpusa je bio Arif Pašalić.
Zona odgovornosti 4. korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine pokrivala je slijedeće općine: Mostar, Konjic, Jablanica, Nevesinje, Stolac i Čapljina.
Neke od jedinica 4. korpusa koje su bile okosnica odbrane Hercegovine od agresora su: · 41./441. slavna brigada – Mostar · 42./442. brdska brigada – “Bregava – (Stolac, Dubravska visoravan – Čapljina) · 43./443. brdska brigada – Konjic · 44. /444. brdska brigada – Jablanica · 45./445. brdska brigada – “Neretvica” – Buturović-Polje · SB Prozor/446. brdska brigada – Prozor · 48./448. brdska brigada – Blagaj · 49./449. istočnohercegovačka brdska brigada – Potoci · SB “Šargan” – Gacko · Specijalni odred policije – “Bosna 4” – Mostar · 4. muslimanska slavna lahka brigada – Konjic · 450. lahka brigada Bjelimići · Samostalni bataljon “Drežnica” – Drežnica Za naročite rezultate u odbrani domovine epitet “Slavna” u svom nazivu ponijele su dvije brigade 4. korpusa 441. slavna brigada – Mostar i 4. muslimanska slavna lahka brigada – Konjic.
Za hrabrost i doprinos u borbi 173 pripadnika 4. korpusa dobila je značku “Zlatni ljiljan”.
Za hrabrost i požrtvovanje priznanje “Heroj oslobodilačkog rata” dobio je brigadni general Midhat Hujdur Hujka.
Komandanti: · Arif Pašalić · Sulejman Budaković · Ramiz Dreković · Mustafa Poluta
HEROJ MIDHAD HUJDUR- 28. 12. 1953. – 30. 6. 1993.
Midhad Hujdur, sin Husnije i Bahrije, odrastao je u mostarskoj mahali Luka. Midhad Hujdur – Hujka ili Mito kako su ga zvali njegovi najbliži saborci i prijatelji, rođen je 28. decembra 1953. godine u Mostaru. Od 1986. radio je u zemlji i inostranstvu za bosanskohercegovačku kompaniju “Hidrogradnja”. Kao rezervni policajac prijavio se u Stanicu policije Luka u Mostaru 19. decembra 1991. godine, a samo nekoliko mjeseci kasnije, aprila 1992. postaje simbolom otpora i snage Mostaraca. Formiranjem Armije Republike Bosne i Hercegovine postaje komandant bataljona Prve mostarske brigade kojom je komandovao Arif Pašalić. Prelaskom Pašalića na mjesto komandanta IV korpusa, Hujka preuzima komandu nad Prvom mostarskom brigadom, koja će nakon njegove pogibije postati 41. slavna brigada Armije RBiH. Poginuo je 30. juna 1993. godine u borbama za deblokadu Mostara. Ukopan je u mostarskim “Šehitlucima. Posthumno mu je dodijeljen čin brigadnog generala. Odlikovan je ratnim priznanjem Zlatni ljiljan 1992. godine, a Ordenom heroja oslobodilačkog rata 1994. godine.
Potvrđeno je ratno iskustvo iz oslobodilačkih ratova 20. stoljeću da narod koji je riješen da brani svoju slobodu i opstanak ne može biti pobijeđen.
I rat za odbranu Bosne i Hercegovine ući će u vojnu historiju kao primjer napora jednog malog naroda da odbrani svoje pravo na postojanje, svoju društvenu i državnu zajednicu, svoj identitet i svoju tradiciju. Nijedan takav rat u ovom stoljeću nije izgubljen. I ovaj naš rat to potvrđuje.
Mi smo se odbranili, a u redovima ARBiH našle su se desetine i stotine ljudi koji su u ratu postali heroji i istinski branitelji svoje zemlje, žrtvujući za taj cilj i svoje živote i najbolje šta su imali.